Η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν άγνωστο αριθμό νέων και δυνητικά θανάσιμων ιών με προέλευση από τα τροπικά δάση της Αφρικής», προειδοποιεί ο καθηγητής Jean – Jacque Muembe Tamfum.

Ο γιατρός -ο οποίος συνέβαλε στην ανακάλυψη του ιού του Έμπολα, το 1976- μιλώντας στο CNN International έκανε λόγο για μια διαρκή απειλή και εξέφρασε την εκτίμηση ότι οι μελλοντικές πανδημίες θα μπορούσαν να είναι χειρότερες από τις Covid-19.

Ο άνθρωπος, που ως νεαρός ερευνητής πήρε τα πρώτα δείγματα αίματος από τα θύματα μιας μυστηριώδους ασθένειας που προκάλεσε αιμορραγίες και σκότωσε περίπου το 88% των ασθενών και το 80% του προσωπικού που εργάζονταν στο Yambuku Mission Hospital, μίλησε για πολλές ακόμη ζωονόσους – δηλαδή ασθένειες που μεταπηδούν από ζώα σε ανθρώπους.

Ο κίτρινος πυρετός, διάφορες μορφές γρίπης, λύσσας, βρουκέλλωσης και νόσου του Lyme είναι μεταξύ εκείνων που περνούν από ζώα στον άνθρωπο, συχνά μέσω ενός ξενιστή όπως ένα τρωκτικό ή έντομο.

Ο HIV προέκυψε από έναν τύπο χιμπατζή και μεταλλάχθηκε σε μια παγκόσμια σύγχρονη πανούκλα. Οι SARS, MERS και ο ιός Covid-19 που είναι γνωστός ως SARS-CoV-2 είναι όλοι οι κορωνοϊοί που πήδησαν στον άνθρωπο από άγνωστες «δεξαμενές» – ο όρος που χρησιμοποιούν οι ιολόγοι για τους φυσικούς ξενιστές του ιού – στο βασίλειο των ζώων. Η Covid-19 θεωρείται ότι προέρχεται από την Κίνα, πιθανώς από νυχτερίδες.

Συνέπεια της οικολογικής καταστροφής και του εμπορίου άγριων ζώων

Από την πρώτη μόλυνση από ζώο σε άνθρωπο, τον κίτρινο πυρετό, ο οποίος εντοπίστηκε το 1901, οι επιστήμονες έχουν βρει τουλάχιστον 200 άλλους ιούς που είναι γνωστό ότι προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο. Σύμφωνα με έρευνα του Mark Woolhouse, καθηγητή επιδημιολογίας μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ανακαλύπτονται νέα είδη ιών με ρυθμό τριών έως τεσσάρων το χρόνο. Η πλειοψηφία τους προέρχεται από ζώα.

Οι ειδικοί λένε ότι ο αυξανόμενος αριθμός αναδυόμενων ιών είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα της οικολογικής καταστροφής και του εμπορίου άγριων ζώων.

Καθώς οι φυσικοί τους βιότοποι εξαφανίζονται, ζώα όπως αρουραίοι, νυχτερίδες και έντομα επιβιώνουν όταν εξαλείφονται μεγαλύτερα ζώα. Είναι σε θέση να ζουν μαζί με τα ανθρώπινα όντα και συχνά είναι ύποπτα ως οι φορείς που μπορούν να μεταφέρουν νέες ασθένειες στον άνθρωπο.

Οι επιστήμονες έχουν συνδέσει τις παλαιότερες εκρήξεις του Έμπολα με βαριά ανθρώπινη εισβολή στα τροπικά δάση. Σε μελέτη του 2017, ερευνητές χρησιμοποίησαν δορυφορικά δεδομένα για να προσδιορίσουν ότι 25 από τα 27 κρούσματα του Έμπολα που εντοπίστηκαν κατά μήκος των ορίων των τροπικών δασών στην Κεντρική και Δυτική Αφρική μεταξύ 2001 και 2014 ξεκίνησαν σε μέρη που είχαν βιώσει την αποψίλωση των δασών περίπου δύο χρόνια πριν. Πρόσθεσαν επίσης ότι εμφανίστηκαν εστίες του σε περιοχές όπου η πυκνότητα του ανθρώπινου πληθυσμού ήταν υψηλή και όπου ο ιός έχει ευνοϊκές συνθήκες, αλλά ότι η σχετική σημασία της απώλειας των δασών είναι εν μέρει ανεξάρτητη από αυτούς τους παράγοντες.

Στα πρώτα 14 χρόνια του 21ου αιώνα, μια έκταση μεγαλύτερη από το μέγεθος του Μπαγκλαντές στο τροπικό δάσος της λεκάνης του Κονγκό αποψιλώθηκε.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν προειδοποιήσει ότι εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις αποψίλωσης και αύξησης του πληθυσμού, το τροπικό δάσος της χώρας μπορεί να έχει εξαφανιστεί εντελώς μέχρι το τέλος του αιώνα. Καθώς συμβαίνει αυτό, τα ζώα και οι ιοί που μεταφέρουν θα συγκρούονται με ανθρώπους με νέους και συχνά καταστροφικούς τρόπους.

Διεπιστημονική ομάδα επιστημόνων που εδρεύουν στις ΗΠΑ, την Κίνα, την Κένυα και τη Βραζιλία έχει υπολογίσει ότι μια παγκόσμια επένδυση ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως σε έργα για την προστασία των τροπικών δασών, τη διακοπή του εμπορίου άγριας ζωής και τη γεωργία θα ήταν αρκετή για να αντισταθμίσει το κόστος πρόληψης μελλοντικών πανδημιών.

Γράφοντας στο περιοδικό Science, η ομάδα δήλωσε ότι η δαπάνη 9,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως για παγκόσμια συστήματα προστασίας των δασών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση κατά 40% της παγκόσμιας αποψίλωσης σε περιοχές με τον υψηλότερο κίνδυνο εξάπλωσης ιών. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την παροχή κινήτρων στους ανθρώπους που ζουν εκεί και που βγάζουν τα προς το ζην από τα δάση, και την απαγόρευση της εκτεταμένης υλοτομίας και την εμπορευματοποίηση του εμπορίου άγριων ζώων.

Ένα παρόμοιο πρόγραμμα στη Βραζιλία οδήγησε σε μείωση κατά 70% στην αποψίλωση των δασών μεταξύ 2005 και 2012, ανέφεραν οι επιστήμονες.

Ενώ 30 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο μπορεί να ακούγονται πολλά, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η επένδυση θα κάνει γρήγορα απόσβεση. Η πανδημία κορωνοϊού θα κοστίσει μόνο στις ΗΠΑ περίπου 16 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 10 χρόνια, σύμφωνα με τους οικονομολόγους του Χάρβαρντ, Ντέιβιντ Κάτλερ και Λάρι Σάμερς, τον πρώην υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, η πανδημία θα κοστίσει 28 τρισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένη παραγωγή μεταξύ 2020 και 2025, σε σχέση με τις προβλέψεις πριν από την πανδημία.